Toplu İş Hukuku

TOPLU İŞ HUKUKU

1-      SENDİKA KURMA TİPLERİ

İş kolu düzeyinde sendikalaşma; bu tip sendikalaşma halinde o ülkedeki işler iş kollarına bölünür ve işçinin yaptığı iş hangi iş koluna giriyorsa o iş kolunda kurulmuş sendikaya üye olur.

İş yeri esasına göre sendikalaşma; sadece bir iş yerinde faaliyette bulunmak üzere kurulmuş sendikaya üye olunur.

Meslek esasına göre sendikalaşma; sadece söz konusu meslekteki kişiler için faaliyet yürütülür.(öğretmen, yargıç vs.)

Türkiyeààà İş kolu düzeyinde sendikalaşma prensibini benimsemiştir. Bakanlık tarafından 20 iş kolu belirlenmiştir. Bakanlık tespit ettiği iş kollarını R.G.’de yayımlar. Buna ilişkin olarak 15 gün içinde dava açılabilir.

Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin girdiği iş koluna girer. Ancak yardımcı işin taşeronda olması halinde yardımcı iş kendi iş kolundaki sendikaya dâhil olur.

Yeni bir Toplu İş Söz. İçin yetki sürecine girilmişse, iş kolu tespiti bir sonraki dönemde yapılacakT.İ.S için geçerli olur.

2-      SENDİKALARIN KURULUŞU 6.md

6356 sayılı kanunun 6.maddesi uyarınca;

Fiil ehliyetine sahip ve fiilen çalışan gerçek veya tüzel kişiler sendika kurma hakkında sahiptirler.

Ancak TCK’nun 53. Maddesindeki süreler geçmiş olsa dahi; zimmet, rüşvet, irtikâp, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, hileli iflas, güveni kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve kaçakçılık suçlarından birinden mahkûm olanlar sendika kurucusu olamazlar.

Sendikalar “serbest kuruluş ilkesine” tabidirler. Buna göre 6359 s. Kanunun 7. Maddesi uyarınca;

Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı valiliğe dilekçelerine ekli kuruluş tüzüğünün sunmalarıyla tüzel kişilik kazanırlar.

Vali, tüzüğü 15 gün içinde içişleri Bakanlığı’na gönderir. Bakanlık da 15 gün içinde internet sitesinden duyurur.

7/3 uyarınca Sendikanın kuruluşunda kanuna aykırılık varsa;

Aykırılığın veya eksikliğin giderilmesi için, 1 aylık süre verilir. 1 ay içinde bu giderilmezse Bakanlığın veya Valiliğin başvurusu ile Mahkeme 3 iş günü içerisinde faaliyeti durdurma kararı verebilir.

Mahkeme kanuna aykırılığın veya eksikliğin giderilmesi için 60 güne kadar süre verebilir.

Tüzük ve belgelerin kanuna uygun hale getirilmesi halinde Mahkeme, durdurma kararını kaldırır. Aksi halde kapatma kararı verir.

3-      SENDİKA ORGANLARI 9.md

Genel Kurul

Denetleme Kurulu

Yönetim Kurulu

Disiplin Kurulu

Genel kurul dışında diğer kurulların üyesi 32ten az 9’dan fazla olamaz.

Konfederasyonlar için 5’ten az 22’den fazla olamaz.

***kuruluşlar ihtiyaca göre başka organlar da kurabilirler ancak yukarıdaki organların görev ve yetkilerini bu kuracakları organlara devredemezler. Genel kurul dışında organlara seçilenlerin isimleri valiliğe bildirilir.

a-      Genel Kurul 10.md

Genel kurul üye veya delegelerden oluşur. Kuruluşun ve şubelerin yönetim, denetim ve disiplin kurulları kendi kendi genel kurullarına delege olarak katılırlar.

**Kuruluşun ilk genel kurulu tüzel kişiliğin kazanılmasından itibaren 6 ay içerisinde yapılır.

*Olağan genel kurul en geç 4 yılda bir yapılır.

Olağanüstü Genel Kurul; yönetim veya denetleme kurulunun gerek gördüğü hallerde ya da genel kurul üye veya delege tamsayısının en az 1/5’inin  yazılı isteği ile 60 gün içinde yapılır.

*Olağan genel kurula 6 aydan az süre kalmışsa olağanüstü g.k.’a gidilmez

Genel kurul,

Toplanma nisabı: salt çoğunluk.

Karar nisabı:toplantıya kat.  salt çoğ.

4-      SENDİKANIN FAALİYETLERİ 26.md

Kuruluşlar, tüzüklerinde yer alan konularda serbestçe faaliyette bulunurlar.

a)      Sendikalara serbest bırakılan faaliyetler.

·         Toplu pazarlık düzenine ilişkin faaliyetler.

·         Yargılama alanındaki faaliyetler

-Kolektif nitelikli temsilen dava ehliyeti

-Bireysel nitelikli temsilen dava ehliyeti

·         İşyeri sendika temsilcisi atanması

·         Kuruluşların eğitim amaçlı faaliyetleri

·         Ticari faaliyetler

·         Yardım faaliyetleri

·         Yardım fonu oluşturma faaliyetleri üye olmayanlar için yapılan faaliyetler.

b)      Sendikaya yasaklanmış faaliyetler

·         Siyaset yapma yasağı

·         İşçi işveren sendikalarının birbirine müdahale yasağı

·         Ticaret yasağı

26/2 Yargı faaliyetleri; sendika veya konfederasyon kendi adına veya aşağıdaki hallerde dava açabilir.

Bireysel temsilen dava ehliyeti; sadece sendikalara tanınmıştır. Sendika yazılı başvuru ile iş akdinden ve çalışma ilişkisinden doğan alacakları ile sosyal güvenlik haklarında üyelerini ve mirasçılarını temsilen dava açmaya veya açılmış davayı takip etmeye yetkilidir.  Yargılama sırasında üyeliğin sona ermesi halinde üyenin yazılı onay vermesi halinde bu yetki etkilenmez.

Kolektif temsilen dava ehliyeti; konfederasyon veya sendikalar, çalışma hayatından, mevzuattan, örf ve adetten doğan uyuşmazlıklarda dava açma ehliyetine sahiptirler.

Ticari Faaliyetler; kuruluşlar ticari faaliyetle uğraşamazlar. Ancak, kuruluşlar genel kurul kararıyla nakit mevcudunun %40’ından fazla olmamak kaydıyla sanayi ve ticaret kuruluşlarına yatırımda bulunabilirler.

Kuruluşlar elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamaz. Ancak grev ve lokavt süresince tüzüklerine göre üyelerine yapacakları yardımlar ile eğitim amaçlı yardımları bunun istisnasıdır.

5-      SENDİKALARIN FAALİYETLERİNİN DURDURULMASI VE KAPATILMASI 7/3, 31.md

Sendikaların faaliyetleri ancak Mahkeme kararıyla durdurulabilir. Bu karar ancak ve ancak kanunda sayılan nedenlere dayanır.

31. maddeye göre;

-Anayasa’da belirtilen, Cumhuriyetin niteliklerine aykırı faaliyetlerde bulunulmasıdır (Aykırı faaliyet bireysel olarak bir yönetici tarafından yapılıyorsa, Mahkeme o yöneticinin görevine son verilmesine karar verir.)

Bu nedenle açılan davada sendikanın faaliyetlerinin durdurulmasına karar verilir.

àSendikanın kapatılabilmesi için C.Savcısı’nın talebi gerekir.

7/3’te ise; yukarıda anlatılan kuruluş aşamasında kanuna aykırılık ve eksiklik halleridir. Yukarıdaki prosedür burada da geçerlidir.

6-      SENDİKAYA ÜYELİK 17.Madde

-15 yaşını doldurmuş olmak

-6356 sayılı yasaya göre işçi olmak

-6356 sayılı yasaya göre işveren olmak

Işçi veya işverenler birden fazla sendikaya üye olamazlar. Ancak aynı iş kolunda ve aynı zamanda farklı işverenlere ait işyerlerinde çalışan işçiler birden çok sendikaya üye olabilirler.

Bu hükme aykırı üye olunan ikinci sendika üyeliği geçersizdir.

Bir işyerinde yardımcı işlerde çalışanlar da işyerinin girdiği iş kolunda kurulu bir sendikaya üye olabilirler. Ancak yardımcı iş alt yüklenicide ise kendi iş kolundaki bir sendikaya üyelik mümkündür.

Sendikaya üyelik e-devlet üzerinden yapılır.

Üyelik başvurusu sendika tarafından 30 gün içinde reddedilmemesi halinde başvuru kabul edilmiş sayılır.

Haklı bir neden olmadıkça üyelik başvurusu kabul edilmeyenler, bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde dava açabilirler. Mahkeme’nin vereceği karar kesindir.

Sendikalar her başvuran işçiyi almak zorunda değildirler. Ancak sendikal hakları kısıtlamayacak, objektif kriterlere göre üye alımı yapabilirler.

Üyenin borçları ve hakları;

-Sendika faaliyetlerine ve sendikanın yönetimine katılma hakkı

-Oy kullanma hakkı

-Eşit işlem görme hakkı

-Sendikadan çıkma hakkı

-Sosyal tesislerden yararlanma hakkı

-Üyenin sendika düzenine uyma borcu

-Üyelik aidatı ödeme borcu

*üyelik aidatı borcu; sendika tüzüğündeki esaslara göre genel kurulca belirlenir

**üyelik aidatı sendikanın işverene başvurmasıyla “kaynağından kesme usulü” ile alınır.

Üyeliğin sona ermesi;

-işçi veya işveren sıfatının sona ermesiyle kendiliğinden üyelik düşer.

-üyelikten istifa

-üyelikten çekilme e-devlet üzerinden yapılır ve aynı anda hem Bakanlık’ta hem de sendikada iletilir. Çekilme bu iletimin bildirim tarihinden itibaren 1 ay içinde geçerlilik kazanır. Çekilenin 1 aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması halinde yeni üyelik bu sürenin bitimiyle kazanılır.

-sendika üyeliğinden çıkarılma kararı genel kurulca verilir. Ve e-devlet üzerinden bildirilir ve çıkarılana ayrıca yazı ile tebliğ edilir.

Çıkarılma kararına karşı üye, tebliğinden itibaren 30 gün içinde dava açar. Üyelikten çıkarma kararı kesinleşinceye kadar üyelik devam eder.

-İş kolunu değiştiren işçinin üyeliği kendiliğinden sona erer.

-Askere giden işçinin üyeliği askıda kalır.

-İşçinin 1 yılı geçemeyen işsizliği sendika üyeliğini etkilemez.

7-      SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ

-Bireysel Sendika Özgürlüğü

*olumsuz bireysek sendika özgürlüğü

*olumlu bireysel sendika özgürlüğü

-Kolektif Sendika Özgürlüğü

Olumlu bireysel sendika özgürlüğü; işçinin sendikaya üye olması, sendika kurması, sendika faaliyetlerine katılmasıdır.

Olumsuz bireysel sendika özgürlüğü; Sendikal faaliyetin dışında kalınmasıdır. Üye olmama…

Kolektif sendika özgürlüğü; sendikanın tüzel kişi olarak kurulması, varlığını sürdürmesi ve faaliyetlerine devam etme özgürlüğüdür.

8-      SENDİKAL AYRIMCILIK

a)      İşe alınma sırasında ayrımcılık 25/1

İşe alınma sırasında işveren işçiye;

-belirli bir sendikaya girmeleri/girmemeleri

-sendikal üyeliği sürdürmemeleri

-faaliyette bulunmaları yada bulunmamaları

Gibi şartlar ileri süremez. İşe alma sırasında işçiye sendikal ayrımcılık yapamaz.

b)      Çalışma koşulları bakımından 25/2

İşveren;

-bir sendikaya üye olan işçilere sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırılmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz.

İstisnaları;

a) işçiler arasındaki nitelik farkı varsa,

b)Toplu iş sözleşmesi hükümlerinin uygulanması varsa,

Ayrımcılık yapıldığı iddia edilemez.

c)       İş sözleşmesinin sona ermesi bakımından 25/3

İşçiler sendikaya üye olmaları veya olmamaları,

İş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içerisinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya

Sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı

İşten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.

Yaptırım;

25/1àİşçinin 1 yıllık maaşından az olmamak üzere sendikal tazminat.

25/2à1 yıllık ücretten az olmamak şartıyla sendikal tazminat

25/3à yeni yasaya göre; iş güvencesi olanlar işe iade davası açabiliyor, iş güvencesi olmayanlarınsa hiçbir hakkı yoktu.

Anayasa Mahkemesi bunu iptal etti ancak karar yayınlanmadı. (25/4 ve 25/5 iptal.)

Karar yayınlanınca; iş güvencesi olsun olmasın işe iade davası + sendikal tazminat talep edilebilecek.

İşçi işe iade davası açarsa ve feshin sendikal gerekçelere dayandığı ispat edilirse ayrıca Sendikal Tazminata hükmedilir.

İş akdinin sendikal nedenlerle feshedilmediğini ispat yükü işveren üzerindedir. İşçinin fesih dışında ayrımcılık yapıldığı iddiasını ise işçi ispat edecektir.

Dava kabul edilirse;

Dava süresince 4 aya kadar ücret

Diğer haklar ile birlikte 1 yıllık ücretten az olmamak kaydıyla sendikal tazminat.

Yargıtay’a göre;

-Üyelikten kısa süre sonra fesih,

-Tam toplu iş akdi yetki aşamasında iken fesih,

-iş akdi feshedilen işçilerin çoğu sendikalı ise,

İş akdinin feshinde sendikal nedenlerin etkili olduğu karinedir.

9-      YÖNETİCİLİK GÜVENCESİ 23.Md

a)      Amatör yönetici

Hem iş yerinde hem de sendikada yöneticilik yapan işçidir.

b)      Profesyonel Yönetici

İş akdi askıya alınıp sadece sendikada yöneticilik yapan işçidir.

Yönetici dilerse, fesih ve bildirim sürelerine uymaksızın iş akdini fesheder ve kıdem tazminatına hak kazanır.

İş akdi askıda olan yönetici;

-sendikanın tüzel kişiliğini kaybetmesiyle,

-seçime girmeyerek,

-yeniden seçilemeyerek,

-görevden çekilmesiyle,

Yöneticilik görevini kaybederse 1 ay içinde işe dönmek için işverene başvurabilir. İşveren talep tarihinden itibaren 1 ay içerisinde bu kişileri o andaki şartlarla eski işlerine başlatmak zorundadır. Aksi halde iş akdi feshedilmiş sayılır.

İşveren işçiyi işe almazsa iş kanunu uyarınca işe iade davası açılabilir.

Yukarıdaki 4 hal dışında yöneticilik sona ermişse işçi işverene başvurarak sadece kıdem tazminatını isteyebilir.

10-   İşyeri Sendika Temsilciliği Güvencesi 24.madde

Sendikanın o işyerindeki üyeleri arasından seçilir ya da sendika tarafından atanır.

Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi kesinleşmiş sendika tarafından;

50 işçiye kadar à1

51-100 arası      à2

101-500 arası    à3

501-1000 arası  à4

1001-2000 arası à6

2000’den fazla   à8

Temsilci atanabilir.

İşyeri temsilcisinin asli görevi; İş kanunu ve TİS’de öngörülen çalışma şartlarının uygulanmasında yardımcı olmaktır.

İşveren, sendika işyeri temsilcisinin iş akdini haklı bir neden olmadıkça ve nedenini yazılı olarak açık ve kesin bir şekilde belirtmedikçe feshedemez.

Fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde temsilci veya sendika işe iade davası açabilir.

İşe iade davası açılması halinde;

-dava süresince 4-8 aylık ücret ve diğer haklar

-fesih ile kesin hüküm arasındaki ücret ve diğer haklar temsilcilik devam ettiği müddetçe ödenir. Temsilcilik biterse bu da biter.

İşe iade davası kabul edilirse işçi, işverene 6 iş günü içerisinde başvurur. İşveren işçiyi işe almazsa temsilcilik süresi oyunca ücret ve diğer haklar ödenir.

11-   TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ

TİS’i ancak sendikalar yapabilir.

TİS, hukuki nitelik olarak bireysel iş sözleşmesinin üstündedir. Aykırı hükümler varsa TİS uygulanır. İşçinin lehine düzenleme olması halinde iş akdi uygulanır.

TİS, iş sözleşmesinin yapılmasını, içeriğini ve sona erdirilmesini içerir.

TİS, iki bölümden oluşur;

-Düzenleyici (normatif) kısımà olmazsa olmaz

-Borç doğurucu kısımàolmasa da olur

Yargıtay ve doktrine göre; TİS’de dürüstlük kuralına aykırı hükümler TİS özerkliği bulunsa dahi müdahaleye açıktır.

Örneğin dürüstlük kuralına aykırı olarak konulan çok uzun bildirim sürelerine müdahale edilebilir. (Yargıtay yasal bildirim sürelerinin 4 katına kadar çıkılmasına müsaade etmektedir.

TİS’in geçerlilik şartı yazılı olmasıdır.

En az 1 yıllık en fazla da 3 yıllık yapılabilir. Bu süreler imzalar atıldıktan sonra uzatılamaz, kısaltılamaz, vaktinden önce iş akdi sona erdirilemez.

12-   TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ

a)İşyeri Toplu İş Sözleşmesi; belirli bir iş kolunda, bir işverene ait tek bir işyerinde uygulanmak üzere yapılır.

b)İşletme Toplu İş Sözleşmesi; Belirli bir iş kolunda, tek bir işverene ait birden fazla işyerinde uygulanmak üzere yapılır.

c)Grup Toplu İş Sözleşmesi; Belirli bir iş kolunda faaliyet gösteren birden fazla işverene ait birden fazla işyerinde uygulanmak üzere yapılır.

13-   TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDE EHLİYET VE YETKİ

TİS yapabilme ehliyeti ve yetkisi olanlar;

-İşçi sendikası

-işveren sendikası (işveren üye ise)

-işverenler(sendika üyesi değilse)

-grup TİS’lerde mutlaka işveren sendikası.

-Kamu tüzel kişileri açısından mutlaka konfederasyonlar

İşçi Sendikasının TİS yapma yetkisi 41. madde uyarınca;

1-Kurulu bulunduğu iş kolunda işçilerin en az %3’ünün üyesi olması (Ekonomik sosyal konseye üye olan sendikalar açısından bu oran %1 iken Anayasa Mahkemesinin kararı ile tüm sendikalar açısından %1’e indirilmiştir. Sınavda buna ilişkin ihtimalli cevap verilmelidir.)

2-Baraj geçildikten sonra işyerindeki işçilerin yarıdan fazlası işletmedekilerin ise %40’dan fazlasını bünyesinde bulundurması gerekir.

Bakanlığın yayınladığı istatistikler; Bakanlık her yıl Ocak ve Temmuz aylarında o iş kolunda çalışan işçilerin sayısını ve ne kadarının hangi sendikaya üye olduğunun tespitinde bir istatistik yayımlar. Bu istatistiğe göre TİS yapmaya yetkili sendikalar belirlenir.

İstatistiğe itiraz yayımlanmasından itibaren 15 gün içinde yapılmazsa kesinleşir.

15 gün içerisinde Ankara İş Mahkemesi’nde dava açılır. Mahkeme 15 gün içerisinde karar verir. Bir dahaki istatistik dönemine kadar yenisi yapılamaz.

YETKİ TESPİTİ 42.Mad; TİS yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister.

Bakanlık yaptığı incelemede o işyerinde yetkili sendikalara 6 iş günü içerisinde bildirimde bulunur.

Başvuran işçi sendikasının yetki şartlarını taşımadığını veya işyerinde yetki şartlarına uyan işçi sendikasının bulunmadığının tespiti halinde sadece başvuru yapan işçi sendikasına bildirim yapılır.

YETKİ İTİRAZI 43.Mad.; kendilerine 42. Maddede yer alan tespit yazısı tebliğ edilenler 6 iş günü içerisinde mahkemeye gerekçeleri ile beraber itiraz edebilirler.

%1’lik üye şartını taşımayan sendikalar itirazda bulunamazlar.

Yetki belgesine 6 iş günü içerisinde itiraz edilmemişse veya itiraz reddedilmişse bakanlıkça 6 iş günü içerisinde yetki belgesi verilir.

Yetki belgesi bulunmadan yapılan TİS’ler Bakanlığın tespitinden itibaren 45 gün içinde ilgililerce veya Bakanlıkça Mahkemede ileri sürülebilir.

Mahkeme gerekli görürse dava sonuna kadar TİS’in uygulanmasını durdurabilir.

Yürürlükte mevcut bir TİS varsa yetki belgesi bir sonraki TİS döneminin başlangıcından 120 gün evvel talep edilmelidir.

14-   TOPLU GÖRÜŞME SÜRECİ

İşçi sendikası yetki belgesini aldıktan sonra  15 gün içinde karşı tarafı toplu görüşmeye çağırır.

Bu süre içerisinde çağrı yapılmazsa yetki belgesi hükümsüz kalır.

Yapılan çağrı karşı tarafça derhal Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne bildirilir.

Çağrının karşı tarafa tebliğinden itibaren taraflar 6 iş günü içerisinde görüşmenin gün, saat ve yerini ilgili makama bildirirler. Anlaşma olmazsa ilgili makam bunu belirler.

İşçi sendikası, çağrı tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılacak ilk toplantıya gelmez veya aynı süre içerisinde toplu görüşmeye başlamazsa yetkisi düşer.

Taraflar TİS’de anlaşırlarsa; bir örneği ilgili makama verilir.

İşveren TİS’i işyerindeki her yere asar.

Sona eren TİS’in iş sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder. Ancak TİS’in değiştirilememe kalkanı burada kalkar. Fakat işveren yapmak istediği değişikliği tek taraflı olarak yine yapamaz.

Sendika üyesi olmayan ve dayanışma aidatı ödemeyen işçi TİS’den yararlanamaz. İşveren buna rağmen işçiyi TİS’den yararlandırırsa sendika yararlandığı sürece dayanışma aidatı isteyebilir.

TİS’den yararlanma; TİS’den taraf işçi sendikası üyeleri yararlanabilir.

TİS’den sözleşme imzalandığı tarihte üye olanlar; yürürlülük tarihinde, sonradan üye olanlar; sendikanın işverene yeni üyeleri bildirdiği tarihten itibaren yararlanır.

**TİS’in imza tarihi ile yürürlülük tarihi arasında iş akidleri sona eren üyeler de iş akidlerinin sona erdiği tarihe kadar TİS’den yararlanır.

Grev sonunda imzalanan TİS’den 65. Maddeye göre zorunlu çalışanlar dışında işyerinde çalışmış olanlar aksine hüküm olmadıkça yararlanamazlar.

İşveren temsilcisi ve işverenin TİS görüşmelerine temsilci olarak katılanlar TİS’den yararlanamazlar.

Sendikasız işçilerin TİS’den yararlanması;

-Sendikaya üye olarak

-Dayanışma aidatı ödeyerek

-Sendikadan yazılı muvafakat alarak

-Teşmil ile yararlanmak

Toplu İş Akdinin Hükümsüzlüğü;

45. maddeye göre yetki belgesi olmadan imzalanan TİS’ler iptal edilir.

Bu iptalin kapsamı kanunun emredici hükümlerine aykırılık teşkil eden hususlardır. Geri kalan kısım yetkisizlik halinde dahi geçerli olur.

Ancak ehliyetsizlik halinde,

Yazılı yapılmaması halinde,

İşyerinde uygulanan TİS süresi dolmamışken yenisi yapılırsa,

Tamamı kesin hükümsüzdür.

15-   TOPLU İŞ UYUŞMAZLIĞI

İş uyuşmazlıkları;

1-      Bireysel ya da  1-Hak uyuşmazlığı

2-      Toplu                  2-Menfaat Uyuşmazlığı

 Şeklinde olur.

Hak uyuşmazlığı; İşverenin işçiye yıllık izin kullandırtmaması gibi kanundan e iş akdinden doğan haklardan kaynaklanır.

Menfaat uyuşmazlığı; yeni bir hakkın elde edilmesi veya mevcut hakkın değiştirilmesi için tarafların anlaşamamasıdır.

Toplu iş görüşmelerinde çıkan uyuşmazlıklar; Toplu iş ve menfaat uyuşmazlığıdır.

Hak uyuşmazlığında grev yasaktır. İşçi hakkını mahkemede arar.

Menfaat uyuşmazlığında grev ve lokavt vardır.

İşçiler grev sırasında ücret alamazlar.

İşçiler grev yerine arabulucuya gidebilirler.

16-   ARABULUCUK 50.Md

Taraflar greve gitmeden önce arabuluculuk kurumuna gitmek zorundadırlar.

Arabuluculuğa başvurulacak haller;

-toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan birisi gelmezse veya geldiği halde görüşmeye başlamazsa

-toplu görüşme başladıktan sonra toplantıya devam etmezse

-taraflar toplu görüşme sırasında anlaşamadıklarını tutanakla tespit ederlerse

-toplu görüşme süresi anlaşma olmaksızın sona ererse

Yukarıdaki hallerde anlaşma olmadığını taraflardan biri 6 iş günü içerisinde ilgili makama bildirir. Aksi halde işçi sendikasının yetkisi düşer.

Uyuşmazlık yazısını alan makam 6 iş günü içerisinde arabulucu görevlendirir.

Arabulucu tarafların anlaşması için her türlü çabayı harcar.

Arabulucunun görevi kendisine bildirim yapıldığından itibaren 15 gün sürer. Bu süre tarafların anlaşmasıyla en fazla 6 iş günü uzatılabilir.

Anlaşma sağlanamazsa, arabulucu 3 iş günü içerisinde uyuşmazlığı tutanak ile ilgili makama bildirir. İlgili makam 3 iş günü içerisinde bunu taraflara tebliğ eder.

Taraflar arabulucunun istediği her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür.

17-   GREV VE LOKAVT 58.md

Arabulucunun uyuşmazlık raporunun ilgili makamca ilgililere tebliği ile grev ve lokavt aşaması başlar. Bu prosedür dışında olan grevler kanun dışıdır.

Grev hakkı Anayasa’da düzenlenir. Grev kararını sadece işçi sendikası alabilir.

Lokavt; işyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden olacak şekilde işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasıdır.

Grev olmaksızın lokavt kararı alınamaz.

Grev ve lokavt kararının alınması usulü;

-grev kararı arabulucunun uyuşmazlık raporunun işçi sendikasına tebliğinden itibaren 60 gün içinde alınmalıdır.

-alınan grev kararı 6 iş günü içerisinde karşı tarafa bildirilir.

Yukarıdaki iki süreye aykırılık halinde işçi sendikasının TİS yapma yetkisi düşer.

-grev kararı kendisine ulaşan işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren tebliğden itibaren 60 gün içerisinde lokavt kararı alabilir.

-lokavt kararı 6 iş günü öncesinden karşı tarafa bildirilir.

-bildirilen tarihte başlamayan grev veya lokavt hakkı düşer.

İşveren grevci işçilerin yerine işçi alamaz alsa da grevci işçinin işinde çalıştıramaz.

Grev Oylaması; (zorunlu değildir)

-grev kararının işyerinde ilan edildiği tarihten o iş yerinde çalışan işçilerin en az ¼’ünün ilan tarihinden itibaren ilgili makama 6 iş günü içerisinde başvurmasını izleyen 6 iş günü içerisinde grev oylaması yapılır.

-oylamaya ilişkin itirazlar oylama gününden başlayarak 3 iş günü içerisinde mahkemeye yapılır. Mahkeme 3 iş günü içerisinde karar verir.

-oylamada işçilerin salt çoğunluğu grevin uygulanmaması yönünde karar verirse grev kararı uygulanmaz.

-işçi sendikası 51.maddeye göre 6 iş günü içerisinde yüksek hakem kuruluna başvurmazsa ya da 60. Maddeye göre anlaşma sağlanamazsa TİS yapma yetkisini kaybeder.

-Yüksek hakem kurulunun kararı kesindir ve TİS hükmündedir.

18- GREV VE LOKAVTIN SONUÇLARI

İşçiler greve katılıp katılmamakta serbesttir. Ancak greve katılacak olanlar veya lokavta maruz kalanlar işyerinden ayrılmak zorundadırlar.

Greve katılmak istemeyen işçilerin çalıştırılması işverenin takdirindedir.

Greve katılan veya lokavta maruz kalanlar katılmayanların işyerine giriş çıkışını engelleyemez.

Grev sırasında grev kararı veren işçi sendikasının kusurlu hareketi sonucu grev uygulanan işyerinde meydana gelen zarardan sendika sorumludur.

Ancak sendika kararı olmadan zarar meydana getiren yönetici veya işçi bundan şahsen sorumlu olur.

Greve katılamayacak olanlar;

Üretim veya satışa yönelik olamamak kaydı ile işveren aşağıdaki işçileri çalıştırmak zorundadır;

-işyeri güvenliğini sağlayacak

-makine, demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde ve mamul maddelerinin bozulmamasını sağlayacak

-hayvan veya bitkilerin korunmasını sağlayacak sayıda işçiler çalışmak ve çalıştırılmak zorundadır.

 Bu işçilerin niteliği, sayısı ve yedekleri toplu görüşmenin başlamasından itibaren 6 iş günü içerisinde işyerinde ilan edilir ve bir örneği işçi sendikasına gönderilir. Sendika 6 iş günü içerisinde mahkemeye itiraz edebilir. Yine 6 iş günü içerisine karar verilir.

Bu işlemler süresi içinde yapılmamışsa işçi veya işveren sendikası tarafından ilgili makamdan daha sonra da tespit istenebilir.

TİS’lere veya bireysel iş akidlerine grev hakkı veya lokavttan vazgeçilmesine veya bunların kısıtlanmasına dair konacak hükümler geçersizdir.

Kanunu bir grev kararının alınmasına katılma, teşvik etme, greve katılma veya greve katılmaya teşvik etme nedeniyle bir işçinin iş sözleşmesi feshedilemez.

**grev ve lokavt süresince işçiler ücret alamaz, primleri yatırılmaz ve grevde geçen süre kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.

İşveren yukarıda greve katılmayacak işçiler arasındaki işçilerden ölen ya da haklı nedenle iş akidleri feshedilen işçiler yerine yenisini alabilir.

Greve katılmayan işçiler greve katılanların işlerini yapamaz.

Greve katılan işçiler başka bir yerde çalışmazlar. Çalışırsa haklı nedenle iş akdi feshedilir. Kısmi süreli işçilerin boş zamanlarındaki hakları saklıdır.

Grev ilan eden işçi sendikası, kanuni grev kararının uygulanması için  güç kullanmaksızın ve tehditte bulunmaksızın kendi üyelerinin grev kararına uyup uymadığını denetlemek amacıyla işyerinin giriş ve çıkışına en çok 4’er tane grev gözcüsü koyabilir.

20-GREV YASAKLARI 62.Md

Grev ve lokavt yapılamayan yerler;

-can ve mal kurtarma işlerindei,

-cenaze işlerinde ve mezarlıklarda,

-şehir şebeke suyu ve doğalgaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta ve doğalgazdan başlayan petrokimya işlerinde,

-bankacılık hizmetlerinde,

-Milli Savunma Bak. İle Jandarma Gnl. Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca doğrudan işletilen işyerlerinde,

-kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve şehir içi toplu ulaşım hizmetlerinde,

-hastanelerde.

Bakanlar kurulu, genel hayatı önemli ölçüde etkileyen doğa olaylarının gerçekleştiği yerlerde grev ve lokavtı yasaklayabilir.

Başladığı yolculuğu yurt içindeki varış noktasında bitirmemiş deniz, hava, kara ve demir ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yasaktır.

Yukarıda sayılan grev ve lokavtın yasak olduğu işyerlerinde TİS’ler, arabulucunun tutanağının işçi sendikasına tebliğinden itibaren sendikanın 6 iş günü içerisinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurması ile bu kurumca yapılır. Aksi halde işçi sendikasının yetkisi düşer.

---------KEEP CALM AND BE GRADUATED---------